Huiswerk controleren in de les kost tijd. Deze tijd besteed je als docent wellicht liever aan bijvoorbeeld het beantwoorden van vragen van leerlingen. Je kunt natuurlijk de leerlingen trainen hun schrift aan het begin van de les standaard open te laten leggen, opdat je vlug kan zien dat iedereen het heeft. Of dat je de leerlingen een planner op de tafel laat leggen gedurende de les waarop ze de gemaakte opgaven moeten afstrepen. Je kunt dan op de planner zien hoe ver ze zijn met de opgaven en wanneer je het nodig vindt steekproefsgewijs schriften inzien.

Een andere (vlotte) manier van peilen waar de klas is is door iedere leerling zijn hand op te laten steken. Het aantal vingers dat hij opsteekt geeft aan hoe ver de leerling is. In het voorbeeld hieronder op het bord geeft één vinger een grote achterstand aan en geeft vijf vingers aan dat de leerling bij is. De leerlingen die voor lopen kunnen een duim-omhoog gebaar maken.

De leerlingen waarvan ik vond dat zij te veel achterliepen heb ik individueel gesproken. Met ieder van hen heb ik afgesproken waar ze de volgende les zouden zijn. Leerlingen die de les erna het doel onvoldoende hadden gehaald werkten die middag na schooltijd verder aan de opgaven en kwamen naderhand laten zien tot hoe ver ze waren gekomen. Voor lessen waar we de leerlingen meer eigenaarschap over hun leerproces willen geven, lijkt dit een effectieve aanpak.

Afgelopen week hebben studenten van de lerarenopleiding korte lesjes aan elkaar gegeven waarin een activerende werkvorm centraal stond. Er kwamen veel originele ideeën naar voren. Een viertal werkvormen worden hieronder kort beschreven.

Werk ze weg!
Leerlingen doen in tweetallen een wedstrijd tegen elkaar. Tijdens deze wedstrijd probeert ieder team zo veel mogelijk punten te scoren door vragen op correcte wijze te beantwoorden. Per goed opgeloste vraag krijgen de leerlingen een punt. Een fout antwoord kost juist een punt. Van de tien vragen moeten ze bovendien van te voren raden hoeveel ze er goed denken te hebben. Een juiste inschatting levert 5 punten bonus op. Het aantal dat je er naast zit wordt afgetrokken van de bonus.

Fouten opsporen
Leerlingen krijgen uitwerkingen van vragen met een fout erin verwerkt. Aan hen is het om per vraag de fout te vinden en die te verbeteren.

Wiskunde domino
Op een dominosteen gemaakt van papier staat een vraag en een antwoord, die niet bij elkaar horen. Ieder tweetal krijgt negen dominostenen en moet de vragen erop beantwoorden. De vragen en antwoorden die bij elkaar horen legt het tweetal tegen elkaar aan. Het tweetal is klaar wanneer de dominostenen een gesloten lint vormen, bijvoorbeeld in de vorm van een vierkant.

Bereken de boodschap
De groep wordt verdeeld in tweetallen. Ieder tweetal krijgt tien kaarten, vijf kaarten met een vraag, vijf kaarten met een bijbehorend antwoord. De tweetallen beantwoorden de vijf vragen en leggen de vraag-antwoord paren bij elkaar.

Op de achterkant van ieder kaartje staat een letter en op de vraag-kaartjes staat bovendien een cijfer; dit zijn de cijfers één tot en met vijf. De letters vormen een geheime boodschap. Als ze de kaartjes omgedraaid hebben pakken ze het vraag-kaartje met cijfer 1 als eerste letter van de geheime boodschap. Het bijbehorende antwoord-kaartje vormt de tweede letter. Het vraag-kaartje met het cijfer 2 vormt de derde letter van de boodschap, en het bijbehorende antwoord-kaartje de vierde letter. Wanneer alle kaartjes op deze wijze achter elkaar zijn gelegd is als het goed is de geheime boodschap te lezen.